ماسک زدن و حق بر سلامت - بازی های فکری

این حق ریشه در حق حیات و حق بر زندگی دارد و به همین دلیل در قانون اساسی بازتاب یافته تا از این رهگذر هم در شمار مصادیق حقوق ملت جای گیرد و هم جنبه اساسی شده یابد. در واقع، قانونگذار اساسی با پیش بینی آن در سطح قانون مذکور و اشاره به آن در چند اصل، این هنجار حقوقی را اساسی ساخته است تا همه سیاستگذاری ها و اقدام ها در چارچوب این اصل و هنجار برتر صورت پذیرد.

جایگاه حق بر سلامت در قانون اساسی موجب شده که در عرصه سیاستگذاری حقوقی نیز موضوع سیاست های کلی نظام در سال 1393 قرار گیرد. تضمین حق بر سلامت از سوی نهادهای حاکمیت، توجه به سلامت انسان در فرآیند قانونگذاری، ارتقای سطح آموزش و توسعه فرهنگ و افزایش آگاهی های عمومی از جمله این سیاست ها هستند؛ بی تردید، شناسایی و هنجارگذاری نسبت به این حق تنها یک مرحله از فرآیند دسترسی شهروندان به سلامت و بایدهای آن است. مرحله دیگر توجه و اجرای این حق است. در این زمینه دو دسته دارای تکلیف اند، دسته یکم نهادهای حاکمیت هستند. تضمین حق بر سلامت به صورت های مختلف در شمار وظیفه دولت هاست. این مجموعه باید با استفاده از تدابیر و ابزارهای مناسب، چگونگی دسترسی همگان به حق بر سلامت و ابعاد آن را پیش بینی و آسان کنند؛ ایجاد امکانات زیرساختی لازم، تدوین نظامات اجرایی و پیش بینی و اتخاذ تدابیر مراقبتی و اعمال ضمانت اجراهای مؤثراز مهم ترین مسئولیت های حاکمیت در این زمینه اند. دسته دوم شهروندان هستند؛ یکایک افراد نیز در زمینه سلامت خود و سلامت دیگران دارای تکلیف اند. ریشه این تکلیف را باید در مسئولیت اجتماعی شهروندان نسبت به یکدیگر جست و جو کرد. افراد به همان اندازه که دارای حق بر سلامتند، در زمینه تضمین سلامت دیگران و به خطر نیفتادن سلامت جسم و روان آنان دارای تکلیف اجتماعی هستند و بر این اساس باید علاوه بر حفظ سلامت خود به گونه ای رفتار کنند که سلامت و جان دیگران در خطر قرار نگیرد.

به همین جهت است که، شماری از قانونگذاران در این خصوص به جرم انگاری مبادرت ورزیده اند؛ در عرصه حقوق ایران نمونه برجسته آن قانون جلوگیری از بیماری های واگیردار 1320 است که در چارچوب آن سلامت دیگران و نقض ارزش های بنیادی مسئولت اجتماعی شهروندان نسبت به سلامت و جان سایرین جرم انگاری شده است. با شیوع انواع بیمارهای ناشی از ویروس کووید19، از یک سو نهادهای حاکمیت باید درخصوص پیش بینی امکانات لازم برای پیشگیری از ابتلای شهروندان به این بیماری ها تدابیر و اقدام های لازم را انجام دهند و از سوی دیگر، شهروندان باید همه اقدام های مناسب برای پیشگیری از این بیماری ها را هم در مورد خود و هم در مورد دیگران به کار گیرند؛ در میان تدابیر پیشگیرانه بهداشتی، مطابق اعلام نهادهای تخصصی، مناسب ترین و اولویت دارترین روش برای عدم تعرض به حق بر سلامت دیگران علاوه بر رعایت بهداشت فردی و فاصله گذاری فیزیکی، استفاده از پوشش بهداشتی دهان و بینی و مشخصاً ماسک است. بر شهروندان واجب است که هم به حفظ جان خود مبادرت ورزند و هم حیات و سلامت دیگران را از خطر مصون دارند؛ بر حاکمیت نیز واجب است که از رهگذر به کارگیری شیوه های مناسب پیشگیرانه مانند فرهنگ سازی، بالا بردن سطح آگاهی های عمومی، آسان کردن دسترسی شهروندان به ماسک، ارتقای مسئولیت پذیری اجتماعی، اعمال ضمانت اجراهای مؤثر، اتخاذ سیاست های همسو، افزایش نظارت ها در این زمینه خصوصاً برای رعایت ضوابط بهداشتی مربوط توسط دستگاه های دولتی و صنف ها، اسباب پیوستن به پویش زدن ماسک را در این دوران فراهم آورند. یکان یکان شما مردم عزیز را مخاطب این آرزوی نیک خواهانه حضرت حافظ قرار می دهم و همراهی و همیاری تان را در این روز های سخت پاس می دارم:

سلامت همه آفاق در سلامت توست

به هیچ عارضه شخص تو دردمند مباد

*معاون حقوقی رئیس جمهوری

منبع: ایران