درآمد هنگفت دولت از کاهش مصرف بنزین و جایگزینی گاز مایع - بازی های فکری

به گزارش گروه مالی خبرنگاران، گاز مایع یا LPG مخفف (Liquefied Petroleum GAS) بوده که عمدتاً از دو ترکیب هیدروکربنی پروپان و بوتان تشکیل شده است. ارزش حرارتی گاز مایع 1/46 مگاژول برکیلوگرم است که بالاتر از بنزین و نفت کوره بوده و در وزن برابر انرژی بالاتری فراوری می نماید. منابع فراوری ال پی جی مخازن گاز طبیعی، گاز همراه نفت و مجموعه پالایشگاه­ ها و پتروشیمی­ های خوراک مایع هستند (جدول 1).

در حال حاضر مقدار فراوری گاز مایع کشور سالانه حدود 8.8 میلیون تن است که بر اساس آمار از این مقدار حدود 2 میلیون تن در داخل کشور و برای مصارف خانگی مورد استفاده قرار می گیرد و بقیه به کشور های مختلف صادر می­شود. شکل یک محل مصارف گازمایع فراوریی را نشان میدهد.

علیرغم اینکه طبق آمار سالانه حدود 2 میلیون تن گازمایع برای مصارف خانگی توزیع می شود، اما مشاهدات میدانی حاکی از صف های طولانی مردم مناطق جنوبی برای دریافت این سوخت است. در نتیجه به دلایلی این 2 میلیون تن گازمایع از جامعه هدف خود منحرف شده اند.

رضا رحیمی، کارشناس حوزه انرژی درباره دلایل کمبود گازمایع برای مصارف خانگی گفت: مصرف خانگی گازمایع مربوط به مناطقی است که فاقد لوله کشی گاز طبیعی هستند. با توجه به آمار اعلام شده تعداد افرادی که احتیاج به گاز مایع برای مصارف خانگی دارند حدود 4150 هزار نفر هستند. اگر این افراد به طور میانگین ماهانه 10 کیلوگرم گاز مایع مصرف نمایند، سالانه حدود 500 هزارتن گاز مایع احتیاج خواهند داشت و دیگر نباید در تهیه گاز مایع در داخل مسئله ای وجود داشته باشد.

وی در ادامه اعلام کرد: بنابراین مقدار 500 هزار تن با آمار اعلام شده که حدود 2 میلیون تن گاز مایع مصرف خانگی است مغایرت دارد. این موضوع نشان میدهد که گازمایع یا به اندازه کافی بین مردم توزیع نمی شود و یا منابع توزیع شده دچار انحراف شده اند.

* درآمد 4 هزار میلیارد تومانی دولت با جایگزینی گازمایع به جای بنزین

در این راستا دو سناریو قابل آنالیز است. در سناریو اول محتمل است وزارت نفت به دلیل کسری بودجه دولت اقدام به صادرات بیشتر گازمایع نموده تا ارزآوری بیشتری برای دولت به ارمغان آورد. بدین صورت گازمایع به مقدار کافی بین مردم توزیع نشده است. در واقع صادرات بیش از حد گازمایع باعث کمبود این سوخت برای مصرف داخل شده و افرادی که از این محصول استفاده می­نمایند مجبور شده اند در صف ­های طویل برای ثبت نام و درخواست این محصول منتظر بمانند.

اما به نظر میرسد کمبود گازمایع مصرف داخل دلیل دیگری نیز دارد که محتمل تر به نظر میرسد. بعد از افزایش قیمت بنزین بخش قابل توجهی از گازمایع به عنوان سوخت جایگزین در خودرو های دوگانه سوز مورد استفاده نهاده شد و در واقع جایگزین بنزین شد. در حال حاضر حدود 1.5 میلیون دستگاه خودرو به صورت غیر مجاز از این سوخت استفاده می­نمایند. با توجه به اینکه استفاده از گاز مایع در خودرو ها غیر مجاز اعلام شده است، بنابراین بسیاری از خرده فروشی ­ها، گاز مایع را به نام مصرف خانگی از شرکت­ های پخش خریداری نموده و تحویل می­گیرند، اما با روش­ هایی غیر استاندارد از آن به عنوان سوخت جایگزین در خودرو استفاده می­ نمایند.

کارشناسان معتقدند که سیاست وزارت نفت در حوزه مصرف گازمایع میتواند با تغییراتی همراه شود به گونه ای که هم احتیاج داخل رفع شده و هم ارزآوری کشور افزایش یابد. در این راستا میتوان با ساماندهی خودرو های گازمایع سوز و یاری به توسعه آن ها به احتیاج داخلی این سوخت پاسخ داد و از طرفی با کاهش مصرف بنزین اقدام به صادرات آن کرد و ارزآوری بیشتری برای کشور ایجاد کرد.

در این راستا رضا رحیمی، کارشناس حوزه انرژی گفت: یکی از راه ­های بهبود شرایط پخش گاز مایع در داخل کشور می­تواند سامان­دهی خودرو های گازمایع سوز باشد. به طوری که اماکن مجاز برای تبدیل و تست استاندارد آن­ها در نظر گرفته شده و صندلی ­های سوخت گازمایع نیز در سطح شهر برای آن­ها اختصاص یابد. برای راه اندازی این طرح می­توان از شهر هایی همچون تهران، اراک و اصفهان که دارای پالایشگاه بوده و فراوری گاز مایع دارند آغاز کرد. زیرا هم هزینه حمل و نقل آن کم­تر است و هم گاز مایع همواره در دسترس خواهد بود.

وی در ادامه اعلام کرد: برای توسعه این طرح باید بخشی از درآمد حاصل از فروش داخلی گاز مایع توسط وزارت نفت به منظور راه اندازی صندلی ­های عرضه سوخت و تبدیل استاندارد خودرو های با سوخت تک به دوگانه سوز، به صورت تسهیلات در اختیار بخش خصوصی و خودرودار ها قرار گیرد.

رحیمی همچنین گفت: ارزش حرارتی گازمایع بیشتر از بنزین است و به همین دلیل مقدار پیمایش خودرو با هر کیلوگرم گازمایع، 20 درصد بیشتر از پیمایش با یک کیلوگرم بنزین است؛ لذا با مصرف 2 میلیون تن از گاز مایع صادراتی در داخل کشور به عنوان سوخت خودرو و جایگزین بنزین، مقدار 2.4 میلیون تن بنزین برای صادرات آزاد خواهد شد که حدود 4 هزار میلیاد تومان برای کشور ارزآوری و ریال آوری خواهد داشت.

در مجموع به نظر میرسد اولویت فعلی وزارت نفت در استفاده از گازمایع باید مصرف این سوخت در داخل کشور باشد. این اقدام باعث کاهش مصرف بنزین و افزایش صادرات آن شده و ارزآوری حدود 4 هزار میلیارد تومانی را برای کشور به ارمغان می آورد. همچنین در صورتی که برنامه ریزی مشخصی برای توسعه خودرو های گازمایع سوز شده و سهمیه ای قانونی برای آن ها معین شود دیگر سهم مصارف خانگی این سوخت به صورت غیرمجاز در خودرو ها مصرف نشده و مسائل فعلی خانوار ها مناطق جنوبی نیز حل خواهد شد.