فراوری واکسن نوترکیب؛ پیشگیری از کرونا و سرخک - بازی های فکری

محققان یکی از شرکت های دانش بنیان با استفاده از سنتز ویروس کرونا و انتقال آن به ویروس سرخک نسل جدیدی از واکسن کرونا را فراوری کردند که در فاز حیوانی قرار گرفته است و امیدوارند تا اوایل سال آینده به فراوری انبوه برسد.

بابک نگاهدار، مدیرعامل این شرکت دانش بنیان در نشست خبری امروز با بیان اینکه این واکسن اولین نمونه واکسن کرونا مبتنی بر ویروس مهندسی شده سرخک است، گفت: روش به کار رفته در ساخت این واکسن یک روش پیشرفته (سوم) ساخت واکسن ها و جزو فناوری های مرز دانش است که در این شرکت پیروز به کسب دانش فراوری نمونه اولیه این نوع واکسن شدیم.

وی با بیان اینکه ساخت نخستین نمونه واکسن کرونا در این شرکت و با همکاری هلدینگ دارویی وابسته به ستاد فرمان اجرایی امام (ره) طراحی شده است اظهار کرد: در طراحی و ساخت این فناوری از مشاوران خارجی استفاده کردیم و اولین گروهی هستیم که ویروس انسانی زنده تکثیر شونده مبتنی بر فناوری مهندسی ژنوم ویروس را به فراوری رساندیم.

نگاهداری با تاکید بر اینکه در این پروژه ژن یک ویروس کرونا را سنتز و بخشی از ژن آن را استخراج کردیم، ادامه داد: ژن های استخراج شده را در داخل ژن ویروس سرخک قرار دادیم و یک ویروس جدید نوترکیب فراوری کردیم که این واکسن هم برای سرخک و هم برای کرونا کاربرد دارد.

مدیر عامل این شرکت دانش بنیان با تاکید بر اینکه ساخت واکسن نسل سوم کرونا در اختیار تعداد محدودی از کشور ها است، یادآور شد: اکنون ایران در زمره این کشور ها قرار گرفته است.

نگاهداری با بیان اینکه بر اساس برنامه ریزی ها بنا داریم که فاز حیوانی را تا آبان ماه به انتها برسانیم، ادامه داد: اکنون در حال ورود به فاز حیوانی برای میمون هستیم؛ برای این آزمایش ها و تست ها با شرکتی در چین در ارتباط هستیم که آن ها نیز این تست های فاز حیوانی را انجام دهند.

به گفته وی با این روش وقتی محصول به فراوری برسد، قابلیت رقابت پذیری آن را در بازار های جهانی افزایش خواهد داد.

مدیر گروه بیوتکنولوژی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به تکنولوژی ساخت نسل سوم واکسن کرونا، گفت: این تکنولوژی پیشرفته در اختیار چند مجموعه تحقیقاتی و شرکت خارجی همچون انستیتو پاستور فرانسه، یک شرکت آمریکایی، انستیتو روسی، مرکز تحقیقات بیماری های عفونی آلمان و یک کلینیک در آمریکا قرار گرفته است و جمهوری اسلامی ایران با ساخت این ویروس نوترکیب و واکسن آن، وارد این کلوپ کشور های سازنده این نوع واکسن ها شده است.

وی در مورد فرایند ساخت این نوع واکسن، گفت: همه این شرکت ها و موسسات تحقیقاتی واکسن های فراوریی خود را مبتنی بر ویروس سرخک با پروتئین های S و N (نوکلئوتید اسید) تمرکز دارند که ما در این شرکت بر هر دو ژن S و N در 6 سازه مختلف تمرکز نموده ایم.

نگاهداری با تاکید بر اینکه از این رو 6 نسل واکسن را فراوری نموده ایم، یادآور شد: 3 تا 4 واکسن 3-4 با پروتئین S و دو واکسن با پروتئین N مورد تست و ارزیابی قرار می گیرند؛ از این رو تعداد واریته های ما از همه شرکت های فراوریکننده جهان بیشتر است.

مدیر عامل این شرکت دانش بنیان با تاکید بر اینکه هر کدام از این تست ها که پاسخ بهتری داشته باشد، آن را بعد از تست حیوانی و فاز انسانی به فراوری انبوه می رسانیم، افزود: فاز حیوانی این واکسن در آبان ماه به اتمام می رسد و بنا داریم تا انتها سال به فاز انسانی ورود نموده باشیم و بعد از اخذ تاییدیه های وزارت بهداشت و همکاری ستاد اجرایی فرمان امام (ره) تا اوایل سال آینده وارد فراوری انبوه شویم.

مزیت های واکسن کرونا

مجری طرح به بیان مزیت های واکسن نوترکیب کرونا ایرانی نسبت به نمونه های خارجی، پرداخت و اضافه نمود: اولین مزیت رقابتی این واکسن قیمت پایین آن است؛ کشور چین اولین دوز واکسن کرونا که به روش ویروس کشته شده فراوری نموده بود را با 150 دلار به فروش رساند و اکنون این واکسن را با قیمت 60 دلار به کشور های پیشرفته و 15 دلار به کشور های ضعیف عرضه می نماید.

وی ادامه داد: برآورد ما این است که این واکسن به صورت نیمه صنعتی با قیمت 6 تا 10 دلار برای هر دوز قیمت گذاری گردد و آن را وارد بازار کنیم.

نگاهداری با بیان اینکه بسیاری از واکسن های RNA قیمتی برابر با 60 دلار دارند، گفت: از این رو ما می توانیم یک دهم قیمت آن را عرضه کنیم.

این محقق با بیان این که فراوری این واکسن مبتنی بر ویروس ایمن سرخک مهندسی و ساخته شده است، و افزود: فناوری فراوری واکسن سرخک 60 سال است که در اختیار کشور ما قرار گرفته و در حال استفاده است؛ بنابراین دسترسی به این ویروس یک مزیت عظیم برای ما محسوب می گردد و امیدواریم ویروس مهندسی شده ما که آن را به ویروس سرخک افزودیم، در آینده جایگزین واکسن MMR برای اطفال در راستای واکسیناسیون اطفال و کرونا گردد.

فراوری واکسن های اسپری

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: در حال حاضر ما به صورت سریع به این واکسن احتیاج داریم؛ از این رو نوع تزریق عضلانی این واکسن را طراحی نموده ایم، ولی واکسن سرخک این امکان را دارد که به صورت اسپری نیز فراوری گردد.

وی خاطر نشان کرد: این موضوع در درازمدت قابل برنامه ریزی است. وی با تاکید بر اینکه ما توان بالا برای فراوری انبوه داریم، گفت: برنامه ریزی نموده ایم که برای یک میلیون دوز در ماه این واکسن را فراوری کنیم، اما ما می توانیم تا 10 میلیون دوز نیز آن را به فراوری برسانیم.

نگاهداری با تاکید بر اینکه ما محدودیت تکنولوژی نداریم، گفت: ممکن است که در قالب های دیگر این واکسن تهیه گردد؛ اما احتیاج به همکاری شرکت های دیگر دارد.

خطرات ایمنی گله ای

وی با اشاره به اتخاذ ایمنی گله ای برای مقابله با کرونا در کشور، اضافه نمود: این سیاست در حالی اتخاذ شده است که در حال حاضر تنها 15 درصد مردم مبتلا به کرونا شده اند و ادامه آن از نظر اخلاقی و علمی پذیرفته شده نیست.

نگاهداری اضافه نمود: ما امید داریم که با وجود محدودیت ها و تحریم ها، ضعف ها و ناکارآمدی ها با همکاری ستاد اجرایی فرمان امام (ره) این پروژه را به نتیجه برسانیم.

فراوری واکسن نوترکیب کرونا با ویروس

وی گفت: همچنین ما می توانیم در فراوری ویروس انکولتیک علیه سرطان اقداماتی انجام دهیم که در این زمینه نیز ورود پیدا نموده ایم؛ ما اکنون تکنولوژی فراوری این ویروس علیه سرطان را داریم و وارد فاز انسانی شده ایم.

نگاهداری توضیح داد: امیدواریم جواب های خوبی در درمان پیشرفته سرطان داشته باشیم.

وی با اشاره به سومین محصول در این شرکت، گفت: بنا داریم با هماهنگی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در آینده نزدیک واکسن نوترکیب کرونا را با استفاده از ویروس سرماخوردگی به فراوری برسانیم. نگاهداری اضافه نمود: در حال حاضر تست های تاثیر این نوع واکسن در حال اجرا است و دو سه هفته دیگر نتایج آن تعیین می گردد.

وی تاکید نمود: بنا داریم با همکاری معاونت علمی این واکسن نوترکیب را نیز به فراوری انبوه برسانیم.

نگاهداری اضافه نمود: بر اساس آخرین شرایط فراوری واکسن در جهان که در 15 اکتبر 2020 منتشر شده، 42 کاندیدای واکسن در مرحله انسانی، 156 کاندیدای واکسن در فاز حیوانی قرار دارند؛ این نوع واکسن ها از نوع ذرات شبه ویروس RLA ویروس نوترکیب واحد های پروتئینی، ویروس های ضعیف و غیرفعال و DNA بوده که در حال ارزیابی و آنالیز هستند.

به گفته نگاهداری، پیشرفته ترین کشور ها نظیر چین، آمریکا، آلمان، انگلیس، روسیه، ژاپن، هند، فرانسه و اخیرا کوبا و قزاقستان به حوزه ساخت واکسن ورود پیدا نموده اند.