آشنایی با آداب و رسوم شب یلدا در اصفهان - بازی های فکری

این شب زیبا در هر نقطه از ایران آداب مخصوص به خودش را دارد و همین تنوع، زیبایی این شب را دوچندان کرده. یکی از شهرهایی که آداب و رسوم خاص و جذابی دارد، شهر اصفهان هست؛ این شهر مثل نقاط دیگر ایران، رسوم مشترکی با بقیه شهرها و استان ها دارد که از این رسوم می تونیم به جمع شدن خانواده ها در منزل بزرگ ترها، خواندن شعر و داستان، خوردن خوراکی های خوشمزه و میوه های فصل و … اشاره کنیم. اما جز این آداب مشترک، اصفهانی ها از گذشته رسوم خاصی خود را داشتند که هنوز بعضی از آنها مرسومند.

چله بزرگه و چله کوچیکه

در اصفهان همیشه بحث چله بزرگ و چله کوچک مطرح بوده. به این صورت که به چله بزرگه، چله می گویند و منظور از روز آخر پاییز تا 10 بهمن است و چله کوچیکه، از 10 بهمن تا 30 بهمن است. نکته دیگر در مورد این شب در اصفهان این است که، خود شب چله را هم به دو بخش چله زری (زن) و عمو چله (مرد) نام گذاری می کردند و دلیل این نام گذاری به این خاطر است که از گذشته های دور تا کنون، همه موجودات و اشیا را بر اساس جنس مذکر و مؤنث تقسیم می کردند. اما آیین شب یلدا در اصفهان مثل خیلی از شهرهای دیگر این استان و باقی استان های کشور به صورت خانوادگی برگزار می شود و همه اعضای خانواده به این مناسبت دور هم جمع می شوند و با پهن کردن سفره ای با نام سفره شب چله، این شب را جشن می گیرند.

انگورهایی که تا شب چله عمر می کردند

بدون شک یکی از بهترین اسناد تاریخی در این زمینه، حافظه پدربزرگ ها و مادربزرگ هاست. به گفته خیلی از این عزیزان یکی از کارهایی که در ایام قدیم انجام می گرفته درست کردن کشمش بوده به این صورت که مقداری انگور را در یک پارچه می پیچیدند و در زیرزمین خانه ها نگه می داشتند تا به کشمش تبدیل شود.

یکی دیگر از خوراکی های شب یلدا چلسمه است. در زمان قدیم چلسمه به آجیل و تنقلاتی مثل گندم، شادونه و … گفته می شد. همچنین میوه های فصل مثل خرمالو و انار از جمله میوه های همیشه حاضر در این سفره رنگین بوده که البته به گفته همین بزرگ ترها، در آن زمان هندوانه به این شکلی که امروزه بر سر سفره شب یلدا حضور دارد، در دسترس نبوده است.

خوشامدگویی به عموچله و چله زری

یکی دیگر از بخش های این آیین در اصفهان که شاید به سال ها قبل برشود، پهن کردن لباس ها و رختخواب ها در هوای آزاد به خصوص در مقابل خورشید است که با این کار قصد داشتن به عمو چله و چله زری خوشامد بگویند. به گفته خیلی ها در آن زمان بیشتر افراد سواد نداشتند، اما معدود افرادی در فامیل بودند که سواد داشتند و برای بقیه شاهنامه می خواندند و همگی از داستان های آن لذت می بردند و پند می گرفتند.

بعضی رسم و رسومات هم همان طور که در ابتدا مطرح شد، کم کم و در طی سال ها به آیین های این شب اضافه شد. مثلا مراسمی که برای نوعروسان برگزار می شود. در این شب برای عروس، هدایایی همراه با میوه ها و آجیل مرسوم شب چله می برند. در قدیم در شهرستان های استان اصفهان این کار به شکل ساده ای انجام می شد، اما امروزه به رسمی تجملاتی تبدیل شده است.

خوراکی های مرسوم شب یلدا در اصفهان:

آجیل شب یلدا: کشمش، گردو، بادام، قیسی، برگه زردآلو یا برگه گلابی، جوزقندی، انجیر و خرما.

میوه شب یلدا: انار، هندوانه، سیب، گلابی انباری.

نوشیدنی شب یلدا: به طور معمول چای و شربت و اگر برف باریده باشه، مخلوط برف و شیره انگور.

خوراک شب یلدا: معمولا ماهی پلو و در غیر اینصورت یکی از غذاهای محلی مثل: کوفته، گندی، چرب و شیرین و …