آشفتگی در توزیع مواد شوینده - بازی های فکری

کمبود صوری در بازار

به گزارش دنیای اقتصاد، یکی از فروشندگان خیابان باستان می گوید: برای مثال اگر 70 محصول شوینده وجود داشته باشد، تولیدکننده فقط 20 محصول به بازار عرضه می کند و با کمبود مابقی قیمت ها را بالا می کشد. او مردی میانسال با مو های جوگندمی است که 7 سال در این خیابان کاسبی می کند.

خرمی درباره میزان افزایش قیمت مواد شوینده می گوید: دو هفته پیش مواد شوینده به طور متوسط 45 درصد گران تر شد، اما کمبودی در محصولات اصلی بهداشتی وجود نداشت. البته به گفته خرمی این تنها افزایش قیمت تولیدکنندگان مواد شوینده نبود: از ابتدای سال هم ذره ذره 60 درصد کشیدند روی قیمت.

این فروشنده درباره واکنش مردم به گرانی این اقلام می گوید: مردم چاره ای ندارند. مگر می توان از مسائل بهداشتی گذشت؟ آن هم در شرایط کرونایی. گرانی ها هم آن قدر عادی شده که هیچ کس از افزایش قیمت هیچ جنسی تعجب نمی کند. کی فکرش را می کرد که روزی تخم مرغ دانه ای 1200 تومان شود؟ خب همین مردمی که مواد شوینده می خرند خرید های دیگری هم دارند، جای تعجب ندارد. بعد هم وقتی قیمت یک محصول 10 هزار تومان است، 10 درصد افزایش قیمت می شود 11 هزار تومان و زیاد به چشم نمی آید. همین جوری ادامه می دهند تا به نرخ موردنظرشان برسند.

این فروشنده مشکل اصلی را نبود نهاد نظارتی کارآمد می داند: وقتی کسی به تولیدکننده نمی گوید چرا در بازار کمبود ایجاد می کند، دیگر چه توقعی دارید؟ تولیدکننده اگر توان تولید ندارد پس همین مقدار کم جنس که به بازار می دهد از کجا می آورد؟ می گوید قیمت تمام شده زیاد است، با مجوز 45 درصد گران کرد. اما کسی به 60 درصدی که بدون مجوز افزایش قیمت داده گیر نمی دهد.

فروشنده دیگری در همین خیابان حرف های او را تایید می کند: بعضی محصولات را نمی دهند، می گویند تمام شده، نداریم. بعد از یک هفته همان جنس را با قیمت بالاتر می فروشند. مگر می شود کارخانه ای آن قدر برنامه ریزی نداشته باشد که خط تولید یک محصول برای یک هفته متوقف شود؟ از این گذشته، برای خرید یک محصول مغازه دار را مجبور می کنند که چند محصول دیگر هم کنار آن بخرد. آن هم محصولاتی که همه افزایش قیمت داشته اند.

به گفته محمدی بعضی از کسبه هم به کمبود بازار دامن زدند: کاسب می شناسم انبارش را تا سقف پر کرده که چی؟ یک روزی بتواند هزار تومان بیشتر بفروشد. آن هم در شرایط الان مردم. خود من برای اینکه بتوانم مالیات پارسال را بپردازم مجبور شدم یک ماه کرایه مغازه را عقب بیندازم، شانس من است که مالک مغازه آدم خوبی است و 7 سال است که در مغازه اش کاسبی می کنم. خب این رویه در هر صنفی وجود دارد و باید به فکر همدیگر باشیم، اما برای بعضی ها مهم نیست.

به گفته محمدی او نسبت به سال گذشته فروش بیشتری داشته، اما درآمدش تغییری نکرده است: موضوع هزینه ها است. ما مواد سلولزی و شوینده می فروشیم که جزو لوازم بهداشتی هستند، الان همین که کرونا شیوع پیدا کرده فروش من هم نسبت به سال گذشته 30 درصد افزایش داشته، اما هزینه ها آن قدر بالا است که این میزان اصلا جواب نمی دهد. اگر فروش من مثل پارسال بود شرایطم خیلی بدتر می شد.

رانت در عرضه

یکی دیگر از فروشندگان خیابان باستان محبی است. او هم بیشتر از پنج سال است در این خیابان کاسبی می کند. محبی درباره شرایط توزیع محصولات شوینده از سوی تولیدکنندگان با خنده ای روی صورتش می گوید: شرایط به گونه ای است که اگر خود کاسب ها قانون وضع می کردند بهتر بود. هر کسی هرکار دلش می خواهد می کند، الان شرایط این جوری است. ماشین پخش آمده که سفارش من را بیاورد، می بینم 20 درصد از سفارش های من را تحویل نداده و می گوید نیست. بعد همان محصول را کاسبی مثل من به هم چراغ ها گران تر می فروشد. یعنی تولیدکننده ندارد، اما کاسب خرد دارد. بعضی از محصولات که کم در بازار پیدا می شود یا خودشان کم عرضه می کنند را به آشناهایشان می دهند. وقتی در بازاری مثل بازار مواد شوینده رانت و باندبازی همه چیز را مشخص می کند، دیگر تکلیف مابقی بازار مشخص است.

مشاهدات میدانی نشان می دهد مواد شوینده از ابتدای سال به صورت پلکانی و با ایجاد کمبود 60 درصد افزایش قیمت غیرمجاز داشته اند، این در حالی است که در روز های گذشته تولیدکنندگان این اقلام 45 درصد افزایش قیمت مجاز داشته اند.